|
|
 |
 |
Wybór raków jest częściowo zdeterminowany butami w których się wspinamy, częściowo też drogami, które zamierzamy przejść. Podczas gdy do butów plastikowych możemy dobrać każdy praktycznie typ raków, to do butów skórzanych już niekoniecznie. Nie ma nic gorszego podczas wspinaczki w stromym lodzie aniżeli ciągły strach, że mogą wypiąć się w każdym momencie. Raki o konstrukcji sztywnej mogą jedynie współpracować z butami o sztywnej podeszwie. „Sztywne” raki mocowane do butów o miękkiej podeszwie grożą wypięciem i złamaniem łącznika! Obecnie produkowanych jest zaledwie kilka modeli skórzanych butów, które odpowiadają w pełni wymogom raków sztywnych. Bezpiecznie więc będzie przyjąć zasadę, że do butów skórzanych najlepiej pasują raki z łącznikiem przegubowym bądź z łącznikiem sztywnym, ale z możliwością odblokowania. Te dwa typy raków posiadają dwie części składowe – część tylną (piętę), która najczęściej ma 4 zęby i część czołową (przód) z 8 zębami. Łącznik, w obydwóch ww. typach, reguluje długość i zarazem dopasowuje rak do buta. Raki o konstrukcji sztywnej (z łącznikiem sztywnym) najlepiej nadają się do wspinaczek w pionowym lodzie i do wspinaczek trudnych technicznie.
Raki możemy sklasyfikować według 3 kategorii: Typ C1 C1 (C od ang. crampons) przeznaczone do butów B1 (B - od ang.
Typ C2 To najbardziej uniwersalny typ raków przeznaczonych do wszechstronnego użytkowania a więc zarówno do spacerów po lodowcu jak i do technicznego wspinania. Będzie to zależało, rzecz jasna, od butów, ale w tej kategorii wybór zapięć jest naprawdę imponujący – od klasyki do zatrzasku automatycznego. Prawdopodobnie, najbardziej uniwersalną wersją są warianty „stylu francuskiego”, które zapewniają pewny system wiązań za pomocą pojedynczego paska i klamry/sprzączki, czasami w kombinacji z automatycznym zapięciem pięty. Wszystkie te typy raków posiadają 12 zębów, mają łącznik przegubowy bądź sztywny, ale najistotniejsza różnica dotyczy kąta zespołu zębów umieszczonych tuż za przednimi zębami atakującymi. Jedne są proste skierowane ostrzem w dół, inne są nieco pochylone do przodu.
Typ raków C2 może współpracować z butami plastikowymi (taki but składa się z dwóch części – botka wewnętrznego i buta zewnętrznego, najogólniej rzecz biorąc, właśnie wykonanego z plastiku) albo z butami skórzanymi (zarówno B2 jak i B3), ale to, na co przede wszystkim powinniśmy zwrócić uwagę, to system mocowania. I tak „styl francuski” najefektywniej sprawdza się w butach o dostatecznie sztywnej podeszwie i z wycięciem na pięcie. Plastiki bądź w pełni sztywne buty skórzane (B3) najlepiej pracują z automatami. Tutaj należy jednak zwrócić uwagę na kształt i dopasowanie przedniej metalowej poprzeczki (pręta). Szeroki rozstaw poprzeczki na wąskim przedzie buta nie zagwarantuje pewnego zamocowania. Szerokie przód buta spowoduje natomiast problem z umieszczeniem poprzeczki w rowku. W razie wątpliwości zastosujmy tradycyjne „klasyczne” paskowe zapięcie lub system francuski.
Typ C3 To kategoria, w której mieszczą się specjalistyczne raki z przeznaczeniem do trudnego mikstowego i lodowego wspinania. Większość z tych raków są „sztywne” albo przynajmniej mają komponenty, które czynią je sztywnymi z prostym rozwiązaniem za pomocą nakrętki czy sworznia. Termin „specjalistyczne” oznacza, że nie są one tak uniwersalne jak raki używane w terenie (lodowiec, olodzone górskie zbocza...). W pełni sztywna konstrukcja raków musi zawsze współgrać z butami Raki mono point z pojedynczym przednim zębem atakującym są przeznaczone do wspinaczki w pionowym lodzie i w trudnym terenie mikstowym. W niektórych konstrukcjach raków istnieje również możliwość wymiany przednich zębów w zależności od charakteru terenu. Ostrogi piętowe są kolejną innowacją raków w technicznym rozwoju wspinaczki i z pewnością proces udoskonalania raków będzie trwał.
Zatem podsumujmy to bardziej obrazowo:
Turystyka kwalifikowana: służą do marszu po twardym, stromym Zęby: 5 w przedniej części czyli w sumie 10 a nie 12 jak w rakach alpinistycznych. Pierwsze dwie pary bardziej rozsunięte niż w "szczypcach homara", pozwalają na frontalne stawanie w stromym terenie, stanowiśc kompromis między wygodnym marszem i możliwością łatwej wspinaczki. Przednie zęby szerokie, poziome by nie kroić miękkiego podłoża, sprężyste (w większości niewytłaczane). Ostatnia para zębów przedniej części osadzona diagonalnie zwiększa ilość kierunków hamowania. Różne systemy mocowania - zarówno do butów "twardych" (skorup) jak i do miękkich (trekkingowych).
Wspinaczka lodowa (dry-tooling): sztywniejsza konstrukcja niż w
Trudno, żeby o zęby raków dbać bardziej niż o swoje, ale i na ten segment konstrukcyjny w rakach zwróćmy uwagę, bo może zdarzyć się tak, niestety, że zaniedbując ten szczegół możemy stracić swoje własne. I tak, jeżeli chodzi o długość zębów przyjmuje się:
Zęby przednie występują w dwóch konfiguracjach, jako:
Do chodzenia i do wspinaczki, do każdego podłoża za wyjątkiem wspinaczki w twardym lodzie. Poziome osadzenie szczególnie korzystne w słabo
Zasadniczo do wspinaczki technicznej: lodowej (w twardym lodzie), także do mikstu, do wspinaczki sportowej, dry-toolingu (zahaczanie czekana i raków na naturalnych elementach rzeźby, bez wbijania). Pionowe osadzenie ułatwia wbijanie zębów w twardy lód. Ostrza mogą być kute na gorąco (większa wytrzymałość), z zębami Druga para zębów przednich może być:
Tworzą wraz z pierwszą układ „szczypiec homara” - zestaw atakujący do bardzo stromych formacji z niezbyt twardego lodu i śniegu. Bardziej istotne w lodzie niż w śniegu, zwiększają stabilność i wytrzymałość raka jako stopnia podczas wspinaczki (podchodzenia) techniką frontalną. Nie nadają się do mikstu.
Przeznaczone do techniki francuskiej, stosowane w rakach turystycznych i uniwersalnych, doskonałe na średnio stromych formacjach. Druga para zębów nie powinna być zupełnie pionowa, ponieważ utrudniałaby chodzenie. Zęby tylne (ostatnia para), w każdym modelu, konstruowane są tradycyjnie, prostopadłe do osi raków – dla lepszej przyczepności podczas schodzenia.
Dodatkowe małe zęby w rejonie śródstopia, w niektórych modelach, są pomocne do stawania na małych lodowych wybrzuszeniach i kolumienkach podczas wyczynowej, technicznej wspinaczki.
Systemy mocowań Upewnijmy się, że mamy właściwy rozmiar raków do butów. Mimo, że w wielu konstrukcjach raków istnieje możliwość dostosowania ich do wielu rozmiarów butów, to w przypadku butów bardzo małych i bardzo dużych być może będziemy potrzebowali różnych długości łączników. Boczne, przednie i tylne ograniczniki powinny dolegać do powierzchni buta, żeby przeciwdziałać wszelkim niepożądanym ruchom na boki. Raki są wtedy właściwie dobrane do butów, kiedy poruszając nimi gwałtownie (na przemian) pozostają nieruchome bez ściągania paskami. Przednie zęby powinny wychodzić poza przednią krawędź butów o około 25 do 30mm chyba, że przewidujemy wspinaczkę w trudnym terenie mikstowym – wtedy trochę mniej.
Klamerki/sprzączki powinny być dopinane na zewnątrz buta a jakikolwiek „system klasyczny” powinien krzyżować się powyżej przedniej krawędzi buta tak, aby pasek nie mógł przesunąć się do przodu. Nadmiar paska obcinamy i końcówkę zatapiamy, ale wziąwszy wcześniej pod uwagę grubość spodni i ochraniaczy. Nie potrzebujemy kombinować i obwiązywać go 4 x wokół nogawki, bo jakkolwiek tego nie zrobimy zawsze nam się rozwiąże i to w najmniej pożądanym momencie np. przy zejściu w zamieci ze Świnicy, w dodatku mając grube rękawice. Raki w pełni sztywne i niektóre z modeli raków „przegubowych” nie są wyposażone w boczne ograniczniki. W tym przypadku zakładanie raków ma trochę inna oprawę. Po dobraniu odpowiedniej długości raków i po upewnieniu się, że poprzeczka (przednia) znajduje się centralnie na przedzie buta, pozostaje nam jedynie docisnąć dźwignię na pięcie. Docisk dźwigni do pięty nie powinien być za mocny (choć wierzymy w to, że im mocniej tym lepiej rak trzyma się buta) ponieważ nadmierna siłą docisku wzmaga napięcie w ścięgnie Achillesa.
Czyli podsumowując, systemy mocowań występują jako:
System taśmowy (francuski – z kółeczkiem z przodu); do butów bez wycięć nad podeszwą lub o podeszwie zużytej, a przede wszystkim do butów miękkich. Połączenie systemu taśmowego z łącznikiem przegubowym stanowi optymalną kombinację do miękkich butów turystycznych! Oprócz tradycyjnej taśmy stosuje się także taśmy neoprenowe, które nie sztywnieją na mrozie.
Do butów o sztywnej podeszwie (skorup), z wyżłobieniami z przodu i z tyłu (z tyłu automat, z przodu pręt). Zapewnia najlepszy docisk buta do raka. Brak taśm zmniejsza ryzyko odmrożeń. W rakach przeznaczonych do wspinaczki przedni uchwyt (pręt) zabezpieczany jest dodatkowo taśmą).
|
boots) trekkingowych, o miękkiej podeszwie i nie do 
całkowicie sztywnymi, inaczej nadmierne obciążenie na raki może spowodować rezultat naprawdę przykry. Niestety, wielu z nas myśli, że sztywne raki zrekompensują brak sztywności butów. Generalnie nie! – choć czasami może nam się udać. 
podłożu by zapobiegać poślizgowi. Muszą być więc lekkie, wytrzymałe - sprężyste, bez awarii poddawać się zmiennemu rozkładowi obciążeń na podłożu o różnej twardości (śnieg-skała). 
rozmieszczeniem zębów oraz sztywnością i spężystością muszą dostosowywać się zarówno do obciążeń związanych z trudną, lodową lub mikstową wspinaczką, jak również z marszem w urozmaiconym terenie wysokogórskim. 4 pary zębów w przedniej części. Pierwsze dwie tworzą typowy układ tzw. "szczypiec homara" - agresywnie wychylone do przodu służą pewnemu podparciu podzcas stawania frontalnie na małych stopniach. Zęby atakujące płaskie, poziome usztywnione wytłoczeniami (alpinizm klasyczny) lub 
połączone w profil "T" z pionowym ostrzem (alpinizm wyczynowy). Trzecia para, osadzona w osi rotacji stopy umieszczona jest pionowo lub lekko nachylona ku przodowi - stanowi główne podparcie podczas marszu. Nie może byż więc za długa by nie powodować "efektu szczudeł". Rama pozioma, generalnie bardziej sprężysta niż w rakach technicznych (większa tolerancja na zmienne obciążenia podczas stawania na nierównym podłożu), usztywniona i wzmocniona wytłoczeniami. 
modelach mniej wyczynowych ze względu na duże obciążenie i stabilność podparcia. Zęby atakujące - ostrza: pionowe, wzmocnione wytłoczeniami z zębami na dolnej krawędzi, w systemie monopointe lub bipointe. Sztywne, pozbawione sprężystości. 2 para tylnych zębów, nachylona ku tyłowi, zwiększa zakres kierunków przyczepności. Również, różne małe dodatkowe zęby zwiększają przyczepność i możliwość zahaczania. Rama sztywna, wzmocniona, pozioma lub pionowa.
stopy, uderzając w lód pod odpowiednim kątem, lub zakrzywione).
związanym śniegu i miękkim lodzie (pionowe zęby takie podłoże ścinają), im szersze, tym lepiej trzymają. Do twardego podłoża podniesione wyżej, do miękkiego niżej. Mogą mieć wzmacniające i usztywniające wytłoczenia.
na dolnej krawędzi (większa przyczepność), wgłębione po bokach (lepsza penetracja), wytłoczone w profil „t” (usztywnienie – do twardego lodu, poszerzone w górnej części - łączące cechy pionowego ostrza z poziomym zębem (najbardziej uniwersalne wobec różnych rodzajów podłoża).
|
2006 © Agencja Trekking Sport ::
|